SABAT

Jak zbierać i przechowywać zioła?

Surowiec zielarski- czyli właściwa część rośliny- powinna być zbierana w odpowiednim terminie, powinna być prawidłowo wysuszona i przechowywana.
Zioła zbieramy w momencie największego nagromadzenia związków czynnych w roślinie.
Okres zbiorów jest różny dla różnych roślin.


Kora:
Korę zbieramy zazwyczaj wczesną wiosną , wtedy łatwo daje się zdjąć z drewna.
W naszych warunkach w tym okresie rozpoczyna się intensywny wzrost roślin.
Najwcześniej zbieramy korę wierzby a najpóźniej korę dębu.
Zbieramy ją z młodych gałęzki, dwu do czteroletnich, zdrowych i gładkich oraz tylko ze ściętych gałęzi.
Do zdejmowania kory używamy stali nierdzewnej ponieważ inne materiały powodują zabarwienie surowca-garbniki zawarte w korze reagują z żelazem stali zwykłej.


Korzenie i kłącza:
Zbieramy je w okresie spoczynku rośliny już po stracie części naziemnych.
Wtedy w organach podziemnych rośliny zbierają się związki czynne, najczęściej późną jesienią lub zimą.
Można też zbierać je wczesną wiosną zanim zaczną puszczać nowe pędy.
Na przykład korzeń kozłka zbiera się wiosną przed okresem kwitnienia bo wtedy ma najwiekszą zawartość związków czynnych.


Kwiaty:
Koszyczki i kwiatostany należy zbierać w początkach zakwitania a czasem jak w przypadku dziewanny w pełni kwitnienia.
Nigdy nie zrywa się kwiatów przekwitłych.
Kwiaty zdejmujemy bardzo delikatnie i układamy w koszyku ponieważ zgniecione tracą wartość i ciemnieją.


Ziele:
Ziele zbieramy w okresie kiedy roślina rozpoczyna kwitnienie , ponieważ wszystkie jej części mają wtedy najwięcej związków czynnych.


Owoce:
Do suszenia zbieramy owoce dojrzałe kiedy mają już prawidłową barwę ale są jeszcze jędrne.
Owoce przejrzałe są surowcem niepełnym i nadaja się tylko do przerobu w stanie świeżym np. na sok.


Pączki:
Zbieramy pod koniec zimy lub wczesną wiosną wtedy kiedy jeszcze nie pękają.


Ważną sprawą jest wybór dnia a nawet godziny zbioru ponieważ światło słoneczne ma zasadniczy wpływ na zawartość związków chemicznych.
Dlatego nadziemne części wielu roślin zbiera się w pogodne dni koło południa, kwiaty szybko przekwitające, np. dziewannę zbiera się codziennie a czasem dwukrotnie w ciągu dnia.


Suszenie


Okres suszenia powinie być możliwie jak najkrótszy, ponieważ w czasie gdy roślina więdnie następuje powolny rozkład związków czynnych.
Dlatego części nadziemne roślin już w momencie zbioru powinny być suche.
Tylko niektóre surowce łatwo obsypujące się , takie jak zarodniki widłaka lub owoce kminku należy zbierać rano z rosą i wieczorem albo w pochmurne dni.
W dni deszczowe można zbierać też podziemne części roślin takie jak korzenie i kłącza jednak tylko wtedy gdy będą suszone w suszarniach.
Nigdy nie zbieramy roślin leczniczych, które rosną wzdłuż dróg, na kolejowych nasypach czy w pobliżu zakładów przemysłowych.
Zebrany surowiec sortujemy, odrzucamy zanieczyszczenia, okazy z objawami chorobowymi, zbrunatniałe części, zdrewniałe, usychające lub obumarłe.
Korzenie i kłącza otrząsamy z resztek ziemi i piasku, szybko myjemy pod bieżącą wodą i osuszamy rozłożone cieńką warstwą w przewiewie.
Grubsze korzenie tniemy podłużnie dla ułatwienia suszenia.
Następnie kładziemy je na półkach w suszarni.
Części nadziemne jak kwiaty, liście, ziela, zbierane w okresie wiosenno-letnim suszy się w warunkach naturalnych w miejscach zacienionych i przewiewnych, rozłożone cieńką warstwą na półkach wyłożonych papierem.
Unikamy bezposredniego dostępu do światła słonecznego, które niszczy barwniki i związki czynne w roślinach.
Szczególnie są wrażliwe kwiaty, liście i ziela.
Na słońcu można suszyć korzenie, kory i kłącza.
Suszarnie jest potrzebna do suszenia surowców zbieranych latem w czasie pogody zimnej i deszczowej.
Surowce soczyste takie jak owoce borówki czernicy, maliny, bzu czarnego i szakłaku wymagają suszarni ogrzewanej.
Również korzenie i kłącza zbierane późną jesienią i zimą jak np. ziele jemioły trzeba suszyć w suszarni ogrzewanej.
Temperatura w suszarni powinna wynosić od 30 do 60 stopni.
Przy surowcach zawierających olejki eteryczne nie należy przekraczać 35 stopni.
W czasie suszenia nie wszystkie części rośliny wysychają równomiernie.
Długo wilgotne pozostają łodygi a w liściach ogonki.
Takie niedokładnie wysuszone części bardzo łatwo ulagają pleśnieniu a podczas przechowywania niszczą surowiec.


Przechowywanie


Wysuszony surowiec przechowujemy w szczelnie zamkniętych opakowaniach papierowych albo płóciennych, słoikach szklanych- w miejscach suchych i chłodnych, zabezpieczonych przed słońcem.
Trzeba też uważać na zwierzęta- np. gryzonie lubią owoce anyżu a koty korzeń waleriany.
Większość surowców należy wymieniać corocznie, jednak wyjątek stanowi kora kruszyny, która nadaje się do użytku dopiero po rocznym okresie przechowywania gdyż w innym przypadku działa wymiotnie.